piątek, 20 marca 2009

Wiek XVII - stulecie wojen
Po śmierci Zygmunta Augusta, wyboru nowego monarchy dokonywano zawsze drogą wolnej elekcji, ale dwukrotnie ofiarowano koronę członkom tej samej dynastii: Wazom (Zygmunt III i synowie Władysław IV i Jan Kazimierz; potomkowie Katarzyny Jagiellonki i Jana księcia Finlandii) oraz Wettinom ( August II Mocny i syn August III).
Po długiej pierwszej elekcji, lecz krótkich rządach Henryka Walezego, szlachta przywiązana do dynastii jagiellońskiej wybrała królową - Annę Jagiellonkę, siostrę Zygmunta Augusta, a następnie zadecydowała o jej wyborze małżonka, którym został książę Siedmiogrodu - Stefan Batory. W wyniku zwycięskiej wojny z Rosją w latach 1579 - 1582, król zdobył Inflanty i ziemię połocką (pokój w Jamie Zapolskim, r.1582), i przekonał się o konieczności reformy wojskowej, czego początek uczynił, tworząc zalążek armii zawodowej - dwutysięczną piechotę wybraniecką. Potrzeba funduszy na cele wojenne skłoniła monarchę do posunięcia niebezpiecznego w skutkach - zgody na przejęcie opieki nad lennem pruskim (z powodu choroby elektora) przez brandenburską linię Hohenzollernów.
Panowanie Wazów wypełniły wojny z Rosją, Szwecją i Turcją. Towarzyszyły im trudności wewnętrzne, spowodowane walką pomiędzy średnią szlachtą a magnaterią o nowy kształt ustrojowy państwa, a także królewskimi inicjatywami wzmocnienia władzy centralnej. Po oprotestowaniu (r. 1606) przez izbę poselską królewskiego projektu reformy skarbu i wojska, Zygmunt odrzucił projekt przepisów wykonawczych do konfederacji warszawskiej z r.1573. Wywołało to rokosz, czyli bunt szlachty przeciw królowi, zakończony klęską rokoszan pod Guzowem w r. 1607. Uległość króla wobec magnaterii wciągnęła Polskę w awanturę polityczną, tzw. Dymitriadę, czyli próbę osadzenia na tronie rosyjskim polskiego kandydata. Wywołało to wojnę z Rosją, której pierwszy etap zakończył się korzystnym dla Litwy rozejmem w Dywilinie (r. 1419), jako, że wróciła doń ziemia smoleńska, czernihowska i siewierska. Nabytki te potwierdził pokój w Polanowie, w r. 1632. Rosja dążąc do odzyskania strat, skorzystała z powstania Kozaków (1648 - 1658) jakie zorganizował przeciwko Rzeczpospolitej Bohdan Chmielnicki. Po klęsce polskiej pod Batohem (r. 1652) Rosja zawarła z Kozakami ugodę w Perejasławiu (r. 1654), na mocy której przyłączono doń Ukrainę naddnieprzańską. Wywołało to kolejny konflikt polsko - rosyjski, lecz mimo sukcesów (Wilno, Grodno, Smoleńsk, r. 1655), Rosja przerwała ofensywę ze względu na szwedzki najazd na Polskę. Pomimo konfliktu z Polską nie chciała dopuścić do dalszego wzmocnienia Szwecji nad Bałtykiem. Kiedy w r. 1660 wojnę wznowiono, hetman Jerzy Lubomirski po zwycięstwie pod Połonką i Cudnowem odzyskał prawie całą Ukrainę. Jednak ze względu na trudności finansowe, Rzeczpospolita w r. 1667 zmuszona była zawrzeć z Rosją rozejm w Andruszowie, (potwierdzony pokojem K. Grzymułtowskiego w r. 1686) godząc się na podział Ukrainy
Polska podczas II wojny światowej
Wraz z atakiem na Westerplatte na Polskę ruszyło 1,8 mln żołnierzy niemieckich i 1640 samolotów, którym mogliśmy przeciwstawić milion żołnierzy i 400 samolotów. Polski plan obronny przewidywał możliwie długą obronę na zachodnich granicach i oczekiwanie na pomoc sojuszników zachodnich. Anglia i Francja wypowiedziały wojnę Niemcom 3 09.1939 r., lecz nie rozpoczęły działań. Podczas 35 dniowej wojny obronnej Polska stawiała czoło nie tylko Niemcom, lecz także i ZSRR, który na mocy wcześniejszego porozumienia Ribbentrop - Mołotow, 17. 09. 1939 r. zaatakował polską granicę wschodnią. W tym samym dniu, Naczelny Wódz, prezydent i rząd opuścili kraj, udając się na emigrację. Ostatnią bitwę kampanii wrześniowej (2-5.X.1939) stoczyła pod Kockiem Samodzielna Grupa Operacyjna "Polesie" gen. F. Kleeberga. W wyniku przegranej wojny Polska znalazła się pod okupacją niemiecką i radziecką. Niemcy zajęli 48% terytorium państwa polskiego i około 20 mln ludności, ZSRR - 50% i 14, 3 mln ludzi. Niemcy włączyli do Rzeszy województwo pomorskie, poznańskie, część łódzkiego, krakowskiego, część Mazowsza i Kielecczyzny, Zaolzie i Suwalszczyznę, a z pozostałych ziem utworzyli Generalną Gubernię. Na wschodzie, ziemie zagarnięte Rzeczpospolitej przyłączono do Białoruskiej i Ukraińskiej Republiki Ludowej. Na ziemiach okupowanych, wobec ludności polskiej Niemcy stosowali: pracę przymusową, masowy wywóz na roboty w Niemczech, konfiskatę majątku narodowego, akcje wysiedleńcze Polaków z terenów przeznaczonych na niemiecką kolonizację, likwidacja inteligencji polskiej, wojskowych, masowe egzekucje i pacyfikacje. W obozach pracy (np. Dachau, Oświęcim) prowadzono eksterminację ludności z krajów okupowanych przez Niemcy. Zginęło tam 1,5 mln ludzi. Politykę niszczenia, ziemiaństwa, inteligencji i kadry wojskowej prowadzili też Rosjanie, mordując 20 tysięcy jeńców wojennych w obozach w Kozielsku, Ostaszkowie i Starobielsku. Po wprowadzeniu przymusowego obywatelstwa radzieckiego, Polacy byli wcielani do Armii Czerwonej
Sprawa polska w czasie I wojny światowej
Z wojną, która postawiła przeciwko sobie państwa Trójprzymierza (Austro - Węgry, Niemcy i Włochy) oraz Trójporozumienia (Anglia, Francja i Rosja) Polacy wiązali wielkie nadzieje na niepodległość. Stali jednak przed dylematem: Które z państw ma największą szansę na zwycięstwo? Który z zaborców będzie w stanie zjednoczyć ziemie polskie? Endecja postawiła na Rosję, twierdząc, że największym zagrożeniem dla Polski są Niemcy; kulturę słowiańską w tej sytuacji może skutecznie chronić tylko car, który zjednoczonym ziemiom polskim nada szeroką autonomię. Walkę przeciwko Rosji u boku Austro-Węgier postulowały PPS i PSL. J. Piłsudski tworząc w r. 1908 Związek Walki Czynnej, zakładał, że przy pomocy Austrii wywoła powstanie w Królestwie Polskim, które będzie centrum odrodzonego państwa. Rosja, Austro-Węgry i Niemcy traktowały sprawę polską instrumentalnie, ograniczając się, w początkach wojny do mglistych obietnic "wyzwolenia" i "zjednoczenia" ziem polskich, zaś Anglia i Francja traktowały ją jako wewnętrzną sprawę swojego sojusznika - cara rosyjskiego. Czas pozyskania Polaków nastąpił dopiero w r. 1916, kiedy Niemcy doznali porażki na froncie wschodnim i w r. 1917, po wybuchu rewolucji lutowej w Rosji. Pomimo rozterek i dezorientacji Polacy z bronią w ręku pragnęli walczyć o niepodległość. W połowie sierpnia 1914 r. powstały Legiony Polskie. Ich zalążkiem była stworzona przez J. Piłsudskiego Kompania kadrowa, która od 6. 08. 1914 r. prowadziła walkę w Królestwie Polskim. Legiony, liczące około 15 tysięcy żołnierzy, składały się trzech brygad - dowodzonych przez J. Piłsudskiego, płk. J. Hallera i płk. S. Szeptyckiego. Zostały rozwiązane w r. 1917, po tym jak J. Piłsudski wycofał się ze współpracy z państwami centralnymi. Na terenie Królestwa Polskiego, w r. 1914 J. Piłsudski założył Polską Organizację Wojskową, która do r. 1915 walczyła przeciwko Rosji, a po kryzysie przysięgowym wystąpiła przeciwko Austrii i Niemcom. Pierwszym komendantem POW był T. Żuliński; pod konie wojny funkcję objął płk. E. Rydz - Śmigły. Po stronie Rosji walczyli (maj - lipiec r. 1915) Polacy w tzw. Legionie Puławskim, utworzonym z inicjatywy płk. W. Gorczyńskiego; w r. 1916 przekształcono go w Polską Brygadę Strzelecką. Po rewolucji lutowej i upadku caratu, za zgodą Rządu Tymczasowego w Rosji powstało wojsko złożone z Polaków walczących w armii rosyjskiej, w liczbie trzech korpusów i 24 tysięcy żołnierzy. Najtragiczniejszy był los II Korpusu rozbitego przez Niemców w krwawej bitwie pod Kaniowem, w maju 1918 r. W połowie r. 1917, prezydent Francji zezwolił na tworzenie armii złożonej z polskich emigrantów mieszkających we Francji, USA, Kanadzie oraz polskich jeńców, byłych żołnierzy państwa centralnych
Droga ku niepodległościI
wojna światowa przyniosła rozwiązanie sprawy polskiej. Najbardziej efektywna okazała się koncepcja polityczna Komendanta Legionów Polskich (związanych z orientacją proaustriacką) - Józefa Piłsudskiego. Liczył on, że Niemcy i Austro-Węgry pokonają Rosję, a same zostaną zwyciężone przez Francję i Anglię. Wówczas na gruzach państw zaborczych powstałaby niepodległa Polska. Tak też się stało: Rosja, po rewolucjach roku 1917, wycofała się z wojny, a Niemcy i Austro-Węgry skapitulowały przed aliantami zachodnimi.Kończący I wojnę światową traktat wersalski jedynie usankcjonował polską niepodległość. Już w październiku 1918 r. polskie oddziały zaczęły rozbrajanie żołnierzy niemieckich i austriackich. 7 XI powstał pierwszy polski rząd tymczasowy pod przewodnictwem socjalisty Ignacego Daszyńskiego. Po powrocie do Polski Józefa Piłsudskiego (aresztowanego w lipcu 1917 r. przez Niemców), komendantowi Legionów podporządkowały się armia i tymczasowa administracja. Piłsudski został Naczelnikiem Państwa.

Mieszko II
Kiedy tron obejmował Mieszko II (syn Bolesława I), Polska była już państwem rozległym, o sprawnym aparacie administracyjnym i rozwiniętej strukturze kościelnej (arcybiskupstwo w Gnieźnie, biskupstwa w Krakowie, Poznaniu, Wrocławiu, Kołobrzegu). Niestety, wojny domowe, które wstrząsały krajem w następnym stuleciu, znacznie osłabiły znaczenie Polski. W konflikty między Piastami wmieszały się państwa ościenne (złupienie Gniezna przez Czechów 1038), co doprowadziło nie tylko do utraty korony, ale także części terytoriów, ponownej podległości wobec cesarstwa i rozprzężenia wewnętrznego (próba uniezależnienia się Mazowsza, bunt pogański po śmierci Mieszka II).
Bolesław Krzywousty i rozbicie dzielnicoweOkres panowania Bolesława Krzywoustego (bratanka Bolesława Śmiałego) nie powstrzymał upadku Polski. Władca ten, słynący z talentów militarnych (wygrana wojna z cesarstwem - 1109, podbicie Pomorza 1113-19) postanowił przed śmiercią (1138) podzielić kraj między synów. Okres "rozbicia dzielnicowego" trwał przez ponad 150 lat - znaczenie polityczne Polski osłabło, a silną pozycję w Europie odzyskała dopiero w I połowie wieku XIV.Był to jednak - mimo kilku niszczących najazdów mongolskich - okres stabilizacji społecznej i szybkiego rozwoju kraju. Uregulowano stosunki własnościowe ziemi - rycerze w zamian za służbę królowi i księciu stali się właścicielami gruntów, tworzono tysiące nowych wsi i wiele miast. Przybyło do Polski sporo osadników z Niemiec, a nad Bałtyk również z Holandii. Powstały dziesiątki klasztorów zakładanych zwłaszcza przez cystersów i dominikanów.
Mieszko I i Bolesław Chrobry - "budowniczowie państwa"Panowanie Mieszka I (?-992) oraz jego syna Bolesława zwanego Chrobrym to czasy jednoczenia plemion polskich i budowy nowoczesnego państwa, nie tylko silnego wewnętrznie, ale także aktywnie uczestniczącego w polityce europejskiej. Na drodze konfliktów zbrojnych,


Denar Bolesława Chrobrego
rozwoju handlu, a także małżeństw oraz tworzenia aparatu administracyjnego, opartego m.in. na strukturze kościelnej, do Polski przyłączyło się Pomorze, Małopolska i Śląsk (972-990). Przede wszystkim jednak Polska stała się państwem liczącym się na arenie międzynarodowej. Wojny, umiejętne prowadzone przez Mieszka i Bolesława, przyniosły Polsce nie tylko nabytki terytorialne (Grody Czerwieńskie oraz przejściowo Morawy i Łużyce), ale pozycję państwa silnego i groźnego dla ewentualnego przeciwnika (nawet dla cesarza). Największymi sukcesami polityki zagranicznej pierwszych Piastów były zjazd gnieźnieński (1000), na którym cesarz Otton III uznał w Bolesławie głównego sojusznika w dziele jednoczenia Europy pod berłem cesarskim i zgodził się na powołanie polskiej, niezależnej prowincji kościelnej, oraz koronacja Bolesława I w roku 1025
Wybuch" niepodległej kultury Polska okresu międzywojennego poza zawirowaniami polityczno-gospodarczymi przeżywała również prawdziwą "eksplozję" artystyczną. W 1924 r. Władysław St. Reymont za powieść "Chłopi" otrzymał literacką Nagrodę Nobla (jury rozważało także kandydaturę Stefana Żeromskiego). W dziedzinie muzyki honoru Polski bronili Ignacy Jan Paderewski i Karol Szymanowski. Jednak zdecydowanie największą karierę zrobiła aktorka Apolonia Chałupiec, która pod pseudonimem Pola Negri podbiła Hollywood.
Powstanie warszawskie
Dla stolicy walka o wolność była czymś oczywistym - jej mieszkańcy chcieli odpłacić Niemcom za bombardowania we wrześniu 1939 r, za 5 lat ciężkiej okupacji z łapankami, upokorzeniem i egzekucjami. Podjęcie walki miało przyspieszyć wyzwolenie miasta, a zarazem wyjaśnić sytuację polityczną. Polacy chcieli obłąć władzę nad Warszawą przed wkroczeniem Armii Czerwonej, gdyż wtedy Rosjanie musieliby

Historia

Mieszko I
Nie jest znana droga jaką ród Mieszka doszedł do władzy. Sami przodkowie Mieszka są nam znani jedynie z imion - ojciec Siemomysł, dziad Leszek (Lestek), pradziad Siemowit - lecz poza imionami miewiele na ich temat jest jasne. Samo dzieciństwo Mieszka jest owiane tajemnicą. Najprawdopodobniej urodził się między
Powstanie listopadowe
Lata 1830-1831 zapisały się w historii Europy jako wyjątkowo niespokojne, burzące dotychczasowy ład wiedeński ustalony piętnaście lat wcześniej. Koniec lipca 1830 to czas rewolucji we Francji, sierpień i wrzesień - rewolucji w Brukseli, początek roku następnego - rewolucje w Parmie, Bolonii i Modenie. Narody domagały się państw narodowych ...